Sklepy spożywcze nie będą mogły wyrzucać żywności, zaczyna obowiązywać nowa ustawa

Ustawa o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności dotyczy sprzedawców żywności, którzy prowadzą sprzedaż detaliczną lub hurtową na powierzchni powyżej 250 m.kw. i ich przychody ze sprzedaży żywności stanowią co najmniej 50 proc. ich ogólnych wpływów.

Przepisy mają zapobiegać marnowaniu żywności. Zobowiązują sprzedawców do zawarcia umowy w formie pisemnej lub elektronicznej pod rygorem nieważności z organizacją pozarządową dotyczącej nieodpłatnego przekazywania żywności spełniającej wymogi prawa żywnościowego, a nieprzeznaczonej do sprzedaży. Chodzi m.in. o produkty spożywcze, które mają wady wyglądu albo uszkodzone opakowania oraz te, których termin przydatności do spożycia wkrótce mija. Taka żywność ma być przekazywana organizacji pozarządowej lub innemu podmiotowi spełniającemu kryteria ustawowe.

Przepisy nie dotyczą napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2 proc. oraz napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5 proc.

Niesprzedana żywność na cele społeczne

Taką żywność sprzedawcy będą mogli przekazywać organizacjom, które zajmują się pomocą społeczną, w tym pomocą rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób; które wspierają rodziny i system pieczy zastępczej oraz tym, które zajmują się działalnością charytatywną polegającą m.in. na przekazywaniu żywności osobom potrzebującym lub prowadzeniu zakładów żywienia zbiorowego dla osób potrzebujących.

Ponadto nowa ustawa zobowiązuje sprzedawców żywności do przeprowadzania w jednostkach handlowych kampanii edukacyjno-informacyjnych w zakresie racjonalnego gospodarowania żywnością oraz przeciwdziałania marnowaniu żywności.

Jeżeli sprzedawcy nie będą stosować wprowadzanych właśnie regulacji, zapłacą kary. Ich wysokość będzie ustalana poprzez pomnożenie jednostkowej stawki przez masę marnowanej żywności. W  ustawie przewidziano regulację, zgodnie z którą opłaty nie ponosi się od 10 proc. masy marnowanej żywności – niektóre artykuły spożywcze, które nie mogą już być sprzedawane niejednokrotnie nie nadają się już do spożycia – chodzi np. o warzywa, owoce, wędliny.

Przez pierwsze 2 lata od wejścia przepisów w życie nowe regulacje dotyczyć będą tylko sprzedawców żywności prowadzących  przedsiębiorstwo spożywcze w zakresie sprzedaży żywności w co najmniej jednej jednostce handlu detalicznego lub hurtowego o powierzchni sprzedaży przewyższającej 400 m.kw. Pierwsza umowa o nieodpłatnym przekazywaniu żywności na cele społeczne musi zostać zawarta przez sprzedawców w okresie 5 miesięcy od wejścia w życie ustawy.

Dodatkowo za każdy zmarnowany kilogram żywności sprzedawca będzie musiał zapłacić 10 groszy. Fundusze te będą przekazywane na cele charytatywne i pomoc społeczną. Sklepy pod tym względem będą monitorowane przez regionalne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, którym ich właściciele mają składać pisemne roczne sprawozdanie o ilości zmarnowanej żywności wraz z informacją, jaką kwotę przekazały na cele społeczne.

Przegapione terminy ważności, zbyt duże zakupy

Banki Żywności szacują, że dzięki nowym regulacjom uda się uratować do 100 tys. ton żywności.  więcej niż to się udawało do tej pory. Z szacunków tych wynika też, że obecnie za około połowę marnowanej ogólnie żywności w Polsce odpowiadają konsumenci indywidualni, podobnie jak w całej Unii Europejskiej (53 proc.), w dalszej kolejności są przemysł (19 proc.) i handel (5 proc.).

Najczęściej wyrzucane produkty to: pieczywo (wg 49 proc. ankietowanych), owoce (46 proc.), wędliny (45 proc.), warzywa (37 proc.), jogurty (27 proc.). W dalszej kolejności są ziemniaki (17 proc.), mleko (12 proc.), mięso (10 proc.), sery (10 proc.), dania gotowe, takie jak np. pizza lub wyroby garmażeryjne (9 proc.), ryby (5 proc.) i jajka (4 proc.).

Główną przyczyną wyrzucania żywności są przegapienie terminu przydatności do spożycia (29 proc.) oraz zbyt duże zakupy (20 proc.).